Ruhlar səltənətinin işığı
18 sentyabr 2020 16:24:42
Cəbrayıl rayonunun Çələbilər kəndində yerləşən Hacı Qaraman ziyarətgahı haqqında
Nə vaxtsa çətinə düşəndə, hər hansı məsələnin həlli yolunu tapmayanda, o saat keçmişə əl atıram, yəni həyat üçün əsas kompas olan təcrübəyə. O zaman həyatın yoluma saldığı dolanbacları asanlıqla keçirəm. Bir sözlə, keçmiş olmasa, mən yaşaya bilmirəm. Neçə də yaşayım? Hələ ki gələcəkdən xəbər yox, indinin özündə isə kələfi aça biləcək nə üsul var, nə də simsim.
Keçmişimin enirji bloku və blokdan aldığım enerji bütün işlərimə, hətta yüz yaşıma qədər çatar və hələ ondan o tərəfə də keçər. Məni nənəm, atam, anam - onların düşüncələrindəki inanclar, folklor belə öyrədib. Başlanğıc olan bu enerji mənbəyi bütün zamanlarda hayıma çatır, ən çətın bəlalardan məni xilas eləyir. Nənəm deyirdi ki, nə danışsan və nə düşünsən o saat onu Allah baba eşidir. Ona görə də mən ən gözəl hissləri, düyğuları düşünürdüm.
Doğulub boya - başa çatdığım İmişli rayonunda xeyli inanc yerləri var. Hələ uşaqkən bu yerləri ziyarət edər, ürəyimizdə gözəl arzular tutardıq ki, həyata keçsin. Seyid Nəsihət ağanın, Seyid Aydın ağanın ocağı, sonra Beyləqan rayonundakı Cərciz peyğəmbərin ziyarətgahı həmişə bizim el-obanın sığınacaq yeri olub. Bu yerləri ziyarət edəndən sonra qara enerji duman kimi hisslərimizdən çəkilməyə başlayıb.
Biz tərəkəmə olduğumuza görə hər il Kəlbəcər, Laçın yaylaqlarına köçərdik. Yolumuz Qubadlıdan, Cəbrayıldan keçərdi. Yaxşı yadımdadır, köçümüz Cəbrayılın Çələbilər kəndində Hacı Qaraman deyilən bir ziyarətgahda əylənər, hamı salavat cevirər, yasin oxuyar, balaca ağac kollarına nəzir – niyazlarını bağlar, Allahdan ruzi - bərəkət, can sağlığı arzulayardılar. Bununla ürəyimiz soyumazdı. Köçümüz düz üç dəfə məzarın başına fırlanardı. Mən balaca olsam da, kurqanın- təpənin üstünə yığılmış daşlarda kiçik bir yazı axtarırdım.
Hacı Qaramanın qəbir daşının üzərindəkı ərəb əlifbası ilə yazılmış yazıları oxuya bilməsəm də, heç olmasa hərflərin səsini eşitmək istəyirdim. Başqa daşlarda oxuya biləcəyim bir adı, tanıya biləcəyim bir hərfi dördgözlə gəzərdim. Tapa bilməzdim. Bəzən elə olurdu ki, yağış və dolunun, ildırımın, zamanın amansız qırmanclarından gözümə hərfə oxşayan bir “cız” dəyərdi, həmin hərfi nəyinsə başlanğıcına və ya bir sirrin açarına oxşadıb xöşbəxt olardım. Fermamızda məndən başqa oxuyub yaza bilən yox idi. Ona görə mənim hər tapdığım hərfə oxşayan xəttə zehnimi zillədikcə qadınlar çatılmış qaşıma baxıb bir az vahimə ilə heyrətlənərdilər. Anam qadınlara pışıldayırdı ki, Qəşəm hər şeyi bilir, onun başına dönüm.
Hacı Qaraman ocağı bizim üçün, təkçə bizim üçünmü, hamı üçün bir enerji bloku idi. Ziyarətdən sonra özümüzdə bir rahatlıq hiss edərdik. O saat anam uşaqlara baxıb deyərdi ki, bax, Hacı Qaramanı ziyarət etdik, bəniziniz üstünüzə gəldi. O kurqanun bütün daşlarında dodaqlarımızın izi, əlimizin təması, dualarımızın əks – sədası qalıb. Sonra köçümüz Haçı Qaramanın ocağının başından şərf kimi açılıb lap uzaqalara- qapqara və zəhimli görünən qara buludlarının altına - Laçına diklənərdi.
Mən hiss edirdim ki, yolumuz hamar, ruhumuz dopdolu, əhvalımız daha xoşdu. Çünki Hacı Qaraman ocağı bizə yeni bir enerji vermişdi. Bu enerji canımızdakı bütün qara magiyaları yuyub aparmışdı. Ruhumuzu ağırlıqdan xilas etmişdi. O ili yaylaqlarımızda bolluq olardı, ot dizə qədər qalxardı. Atlar kişnərdi, qoyun - quzu mələşərdi. Dağda toy – nişan edərdik. Fermanın yaşılıları deyərdi ki, bütün bunlar Hacı Qaraman ocağının möçüzəsidir, insanlara töhfəsidir.
Yenə el dağdan qayıdanda Hacı Qaraman ocağının başında iki saat dayanardıq. Kurqanın başına üç dəfə dolanardıq. Nəzir – niyaz verib arzularımızın həyata keçməsini o böyük Allahdan dilərdik. Bir dəfə atam ziyarətgahda elə beləcə dedi: Qəşəm bu il instituta qəbul olunsun, qurbanını Hacı Qaraman ocağında kəsəcəm. O zaman bədənimdən bir gizilti keçdi. Canım uyuşub açıldı. Elə bil məni nəsə silkələdi. Sonra canıma ilıq, yumşaq bir istilik gəldi və mən ali məktəbə daxil olacağıma yüz faiz inandım. Düşüncəmdəki narahatcılıqlar, ağrı- acılar, şübhələr yuyulub getdi.
Bəli, həmin ili ali məktəbə daxil oldum, atam qurbanımı Hacı Qaramanda kəsdi. Anam yenə bir qurban qoydu: gün o gün olsun ki, Qəşəmin ilk şeirlər kitabı çap olunsun, qurbanını burda kəsək. Sonra işimə, oğluma, qızıma qurban qoydu. Və o qurbanların hamısı qəbul olundu. Təkçə mən yox, bu müqəddəs oçağa üz tutanların hamısı şəfa tapır, niyət etdiyi arzulara qovuşurdular.
Hacı Qaraman ocağı təkçə bizim kənddə yox, ətraf rayonlarda, bütün Azərbaycanda, ümumən Şərq ölkələrdində geniş tanınır. Bəs bu ocağın sirri nədədir? Buradakı enerji bir günün, yüz günün, bir əsrin işi deyildi, onun arxasında böyük fitri təlim, Allah eşqi, güçlü ruh silsiləsi və sufi bir universitet dayanırdı.
Tarixə qısaca nəzər salaq: Ziyarətgah Türkiyənin Diyarbəkir əyalətində doğulan çələbilərin adlı – sanlı başçılarından olan Hacı Qaraman Çələbinin qəbridir. O, dövrünün sayılıb seçilən kəramət şeyxlərindən olub, mükəmməl dini- mədrəsə təhsili alıb.
Hacı Qaraman Çələbi 677-ci ildə dünyaya göz açıb. Künyəsi Əbu- Məhəmməd, ləqəbi Zeynalabidin olan 4 -cü İmam Əli Hüseynin oğul nəvəsidir. O, 16-cı əsrin sonu 17-ci əsrin əvvəllərində İslamı irşad etmək üçün Diyarbəkirdən Azərbaycana – Qarabağa göndərilib. O, Cəbrayıl rayonu ərazisinə gəlmiş, əvvəlcə Niftalılar və Musus kəndləri arasındakı yerdə özünə məskən salmış, sonralar Çələbilər kəndinə köçmüşdür. Hacı Qaraman Cəbrayıl zonasından olan Güləhmədin qızı Yetərlə evlənmiş və bu torpaqda böyük irşad işi aparmış, çoxlu kəramətlər göstərdiyinə görə “Xızır” ləqəbi almışdır. Hacı Qaramanın dəfn edildiyi məzar sonralar ocaq kimi müqəddəs olmuşdur. Çələbilər kəndindəki məsçid Hacı Qaraman tərəfindən inşa edilmişdir. Hacı Qaramanın adı məşhur oğuz türklərindən olan Qaraman tayfasından götürülmüşdür.
7- ci törəməsi olan Şıx Hacı Qasım Çələbi onun irşad işlərini yüksək səviyyədə davam etirmişdir. Bu gunki çələbilər onun törəməsidir. “Çələbi” sözü dünyəvi dini termin olub Allahı sevən şair, bilici mənasını verir.
Bu, çox qısa, bəlkə də bir abzasa çıxan tərcümeyi – haldır. Bir nəfəsə də oxumaq olur. Amma burda neçə əsrlərin küləkləri səssiz – səmirsiz yatır. Hacı Qaramanın sufi həyatı doğulduğu və öldüyü tarixlə deyil, hələ ondan neçə əsr qabaq başlamış və özündən sonra neçə əsr davam edən və indən belə də edəcək böyük bir Allah eşqdir.
Hacı Qaraman və onun nəsil səcərəsi bir sistem halında daim ürfan yolunu tutmuş, sufi düşüncələri ilə mənfi enerjiləri qovaraq insanları saflaşmağa, təmizlənməyə, ruhi azadlığa çağırmışdır. Əsrlər boyu beyinlərə işləyən bu sistem insan ruhunu daim paklaşdırmağa xidmət etmiş və etməkdədir.
Bu sistem bir adamın işi deyil, bütövlükdə ruhlar səltənənətinin bəşəriyyətin yolunda açdığı bir nur yoludur. Çələbilər zaman – zaman bu yolu maneələrdən təmizləmiş, sufilikdən bir elm yarada bilmişlər.
Hacı Qaramanın ruh elmi Azərbaycanda tolerantlıq ənənəsinin davamı və inkişafı kimi bu günün özündə də müxtəlif xalqalara öz qapısını açır. Bu tolerantlıq Rumi fəlsəfəsindən başlanğıc götürür və bütün insanları Allah qarşısında bərabər sayır. Ruh səltənətinin təcrübəsi insanı naqis niyətlərdən təmizləyir, insana səbr, dözüm, xoş əhval- ruhiyyə bəxş edir.
Sonrakı illərdə Hacı Qaraman ocağına xeyli ziyrətlərim oldu. Övladlarımın hər birinin adına Hacı Qaramanda qurban kəsdim və o böyük Allaha dualar etdim. Duaların kəramətini həyatımda hiss edirdim. Və fəxr edirdim ki, nə yaxşı Azərbaycanda belə bir ziyarətgah var və ruhlar səltənəti öz nurunu böyük şövqlə bu torpağa bəxş edir. Hacı Qaraman ocağını bizə ərmağan etməklə o böyük Allah torpağımıza öz lütfünü göstərib. Orası da var ki, Hacı Qaramanın ruhu Azərbaycan kimi bərəkətli, işıqlı bir torpağı seçə bilərdi və seçdi də.
Hacı Qaraman ocağı sadəcə mistik, şəfaverici bir ocaq deyil, o elm, mədrəsə məbədidir. İnsan onu ziyarət edəndə dərk edə bilmədiyi sirlərə vaqif olur. Dərin əsrlərə baş vurur, şəriət, mərifət, təriqət, həqiqət etaplarını adlayır. Allahın varlığını düşüncələrində hiss eləyir. Hacı Qaraman enerjisi tək Azərbaycanda deyil, bütün dünyada məşhurdur. Dilindən, dinindən, irqindən asılı olmayaraq, o bütün insanlara bərabərlik, birlik, sağlamlıq əta eləyir. Sankı o böyük Allah - Təala bu ocaqları insanlara bir həyan kimi göndərib. İnsanlar darıxanda, özlərini tək – tənha hiss eləyəndə bu ocağa baş qoysunlar və Allahın dərkinə qovuşsunlar, sonra özlərini səfərbər edib həyat yollarına davam etsinlər.
Hacı Qaraman nəsli Sarı Aşıqdan tutmuş, Seyid Nigariyə qədər bütöv bir ruh sistemidir. Necə əsrlərdir bu insanlar Allah aşıqləridir. Əsrlərlə onlar cəhaləti, xurafatı Allah yolundan təmizləmiş və gələcək üçün bir Allah, iman, din, birlik yolu qoyub getmişlər və indi biz həmin yolda Allahın nurundan kiçicik bir hissəni könlümüzə çəkirik. Hacı Qaraman elmi Füzuli, Nəsimi ilə birləşir. Harda Sufizim varsa, həmişə onun qanadları nəzm olmuşdur. Hacı Qaraman sirli Xudanın qapılaını böyük şövqlə üzümüzə qəzəllə açır. Bizi dünya qəmindən halı edir. Hacı Qaraman səltənəti dünyəvi bir elmdir. Nəsiminin “Dünya duracaq yer deyil, ey can, səfər eylə” misrasındakı həqiqət onun sufi fəlsəfəsinə qovuşur. Hacı Qaraman ruh elmi Hind fəlsəfəsi ilə xususən Buddizmin dini fəlsəfi təlimi ilə birləşir. Bu onu göstərir ki, Hacı Qaraman çələbilərinin ruhlarl səltənəti dünya birliyinin, tolerantlığının əsasıdır.
Mən həmişə Hacı Qaraman ocağını ziyrət edəndə gözlərim dolurdu. Mamırlı daşlar, cır ağac kolları əsən küləyə baş söykəyərək mənə uzaq əsrlərdən nəyisə xəbərləyirdi. Külək isə hey vıyıldayır, ruhumu kaman kimi dilləndirirdi. Bir anda hər şey susur, hər şey eşidlməz olurdu. İlıq bir təbəssüm məni bürüyür, ruhum dincəlirdi. Ruhlar səltənəti mənə xoş gəldin- deyirdi. Və mən xöşbəxt olurdum.
Sonra başqa küləklər əsdi: Əsasən siyasi küləklər. Biz Hacı Qaraman ziyarətgahından uzaq düşdük. Cəbrayıl ermənilər tərəfindən işğal olundu.
Azərbaycan öz müstəqilliyini bərpa edəndan sonra Ulu Öndərimiz Heydər Əliyev xalqımızın inancına, onun ziyarətgahlarına: Bibiheybət məscidinə, Mirmövsüm Ağa ziyarətgahına böyük diqqət yetirdi, həmin ziyarətgahların binasını yenidən təmir etdirdi, yeni məscidlər tikdirdi, dini ayinlərin ölkəmizdə geniş keçirilməsi üçün lazımı şərait yaratdı. Amma Hacı Qaraman ocağı erməni işğalında olduğu üçün ona nə əlimiz çatdı, nə ünümüz yetdi.
Hacı Qaramanın nəsil səcərəsi öncədən görmə kəramətləri ilə el – obanı həmişə heyrətləndirib. Onun sonrakı nəslindən olan çələbilər Azərbaycanda Sovet hakimiyyətnin qurulmasını və 70 ildən sonra sona yetəcəyini demişdilər. Cəbrayılıların ahıl adamlarından öyrəndiyim bir xəbər də məni çox sevindirdi. Çələbilər erməni işğalını da öncədən demişdilər və bu işğalın tezliklə sona yetəcəyini də deyirlər.
Mən bu sətirləri yazarkən görəsən ruhlar səltənəti məni duyurmu? Yazdıqça içimdə oxuduğum sözləri eşidirmi? Eşidirsə, yəqin məzar üstündəki daşlar küləyi daha sürətlə oxudur, mamırlar çiçəkləyir.
O ziyarət üçün, o daşlar üçün bu saat elə darıxaram, elə darıxarm ki, üzümü o daşlara söykəsəm, o sirli Xudanın təbəssümünü duya bilsəm, bütün dünyanı o an köksümün altında hiss edərəm.